Peki startup'ların ne kadarı birer para makinesine dönüşerek hem kurucularını hem de yatırımcılarını mutlu ediyor?
Oran sandığınızdan çok daha düşük.
Hem içinde bulunduğum oluşumlardan, hem de dışarıdan gözlemlediğim kadarıyla, bir startup'ın oluşması, akla iş fikrinin düşmesiyle başlıyor, ve iş fikrini doğru şekilde satmayı başaranlar kendi startup'larının başında yeni "Steve Jobs"lar veya "Mark Zuckenberg"ler olmak üzere yola koyuluyor.
Peki sonra mı?
Startupların çok büyük bir çoğunluğu, kendilerini benim Startup Girdabı olarak tanımladığım bir döngünün içerisinde buluveriyor.
İşte Startup Girdabının aşamaları.
Birinci Aşama: "Abi harika bir fikrim var, Facebook'un daha iyisi" aşaması;
Bir startup'ın başlaması için, öncelikle iş fikrine ihtiyaç var, bu işin en kolay kısmı, ortaya bir fikir atmak, bazı insanlar fikir makinesi, hatta günümüzde insanların çok büyük bir bölümü ayaklı fikir makineleri. Ve fikirlerin hepsi Facebook'un daha iyisi formatında.
İkinci Aşama: "Fikrim kesin tutacak çünkü benzersiz" aşaması;
İkinci aşamaya geçenler, kendilerini ikna etme potansiyeline sahip olanlar, bu gruba dahil olanlar girişimci olarak adlandırılıyor -özellikle ülkemizde girişimcilik ile girişkenliğin birbirine fazlasıyla karıştırıldığını unutmayalım-
Bu aşamada kendini çok güçlü bir şekilde ikna etmeyi başaran girişimcinin, bir numaralı argümanı ise iş fikrinin benzersiz olduğu ve kesin tutacağı yönünde. Bu argümana sıkı sıkıya bağlı olan girişimcinin üçüncü aşamaya geçmeden önce yapması gereken, doğru kişilerle doğru zamanda tanışmak, ve bu kişileri kendi iş fikrinin cazibesiyle benzersizliğine inandırmak.
İkna kabiliyeti yeterince güçlü olanlar, bu aşamada başlangıç sermayesine ulaşıyor ve üçüncü aşamanın yolunu tutuyorlar.
Üçüncü Aşama: "Parayı bulduk, fancy bir ofis kuralım" aşaması;
Bir önceki aşamayı başarıyla atlatan girişimcilerin, bir sonraki durağı yatırımı aldık, haydi fancy bir ofise geçelim aşaması oluyor.
Büyük metrekareli ofislerin, harika iş fikri çevresinde, play stationlar ve happy friday alanlarıyla dolu bir alana dönüşmesi de, yine bu aşamada gerçekleşiyor.
İyi mühendisleri ve iş geliştirmecileri kendi bünyesine start up aşamasında çekmek isteyen girişimci için, bu aşama da olmazsa olmazlar arasında, üstelik birinci aşama yatırımcıların da şiddetle teşvik ettikleri bir aksiyon biçimi bu.
Dördüncü Aşama: "Geleceğin iş modelini kuruyoruz biz harika bir ekibiz" aşaması;
Fancy ofis kurulduktan sonra, ekibin çekirdek kadrodan evrilmesi aşaması başlıyor, bu aşamada kurulan ekip harika bir ekibiz mottosunu benimsiyor, girişimciden en alta kadar motivasyon söylemi yayılıyor.
Beşinci Aşama: "Eğlenerek çalışalım ve projemizi hayata geçirelim" aşaması;
Kendine güveni tam olan ekip, işe koyuluyor, iş fikrinin hayata geçişi için hummalı bir çalışma bu aşamada başlıyor, ofis hazır, teçhizatlar tamam ve kartvizitler de basılmış durumda.
Günlük toplantılarla fikir paylaşımları, development ve testing süreçleri hızlı bir şekilde ilerliyor.
İşte tam bu aşamada girişimcinin mutlaka olaya dışarıdan bir gözle bakar hale gelmiş olması gerekiyor, çünkü fark ettiğiniz üzere bu aşamaya kadar gelen süreç Alice Harikalar Diyarında tadında seyretmiştir.
Altıncı Aşama: "Haydi işimizi tanıtan bir animasyon videosu yaptıralım" aşaması;
Bir yandan yazılımlar ve tasarımlar geliştirilirken ve sahadan geri bildirimler alınırken, ekip toplantıları devam etmekte aynı zamanda yatırımcılar hoş tutulmaktadır. Sıra işin tanıtıldığı, benzersizliğini ve faydasını gösteren animasyon videosunu yaptırmaya gelir.
Bu aşama startupların vazgeçilmezlerindendir, ve neredeyse her startup bu aşamada minik bir video ile kendini tanıtma yoluna girer.
Yedinci Aşama: "Facebook'a reklam koyalım" aşaması;
Yazının başında hatırlarsanız, startupımız Facebook'un iyisi olmak amacıyla yola çıkmıştı, fakat videomuzu yaptırdıktan sonra sıçrayacağımız aşama, Facebook'a reklam koyalım aşamasıdır.
Herkes Facebook'tadır, ve çok güzel hedefleme yapılabilmektedir. İş fikrimiz ne olursa olsun, yerel de olsak, global de olsak, sanayiye yönelik bir servis sunuyor bile olsak, bu aşamayı hiç bir startup ıskalamaz, ve Sam Amca'ya katkıda bulunmak ister.
Sekizinci Aşama: "Ama müşteri neden gelmiyor?" aşaması;
Artık tanıtım videomuz yapılmış, fancy reklamlarımız Facebook'ta arzı endam etmeye başlamıştır, yatırımcı parasından bütçe sürekli arttırılır, tıklamalar da alınır, yorumlar da fevkaladedir. Özellikle yakın çevreden övgüler alınır, çalışanlar da iş fikrine fazlasıyla inanmıştır, ve girişimcilerine de bunu düzenli olarak belli etmekten geri kalmazlar.
Fakat bu aşama yavaş yavaş sorunların gün yüzüne çıktığı aşama olur, akışı sağlanan trafik yeterli dönüşüm oranını vermemekte, nedense müşteri gecikmektedir.
Dokuzuncu Aşama: "Hedeflerimizi revize edelim" aşaması;
Müşteri gecikmesi sıkça rastlanan bir startup sorunu olduğundan, bu aşamada yapılması gereken, optimist hedeflerimizin revize edilmesi ve daha gerçekçi hedefler koyarak yola devam edilmesi yönündedir.
Halen dirayetini koruyan girişimci ve ilk yatırımcıları, kendilerini ikna kabiliyetlerinin ve satış becerilerinin seviyesine bağlı olarak bir sonraki aşamaya atlayabilirler.
Onuncu Aşama: "Yeniden fon bulalım paramız bitiyor" aşaması;
Facebook'a verilen reklamlar, video tasarımcısına ödenenler, ofis kirası, kalifiye elemanların üst baremden maaşları derken, kaynaklar yavaş yavaş tükenmeye başlar, bu aşamada yapılması gereken, bir kez daha yatırımcıların kapısını çalmaktır.
Bu aşamada iki farklı yön vardır, yeterince iyi satışçı olan girişimciler, ve iyi bir networke sahip olan yatırımcılar aradıkları fona tekrardan erişmeyi başarırlar ve dördüncü aşamaya geri döneler, yani harika ekip, harika fikir, haydi üretime devam edelim süreci yeniden başlar bu yolla benzer aşamalardan bir kez daha geçilir.
Onbirinci Aşama: "Acaba dışarı başka işler mi yapsak?" aşaması;
Yeterince şanslı olmayanlar içinse sıradaki aşama, ekibi küçültelim ve dışarıya işler yapalım aşamasıdır, burada da benzer parametreler geçerlidir, beklenen hacimli işlerin bulunması ve elde kalan ekibin bu yöne çevrilmesi zaman alan bir süreçtir, aynı zamanda girişimci ile yatırımcısının sözleşmesindeki maddeler de bu aşamada belirleyici olur.
Onikinci Aşama: "Aslında fikir çok iyiydi de ..... yüzünden olmuyor" aşaması;
Son aşamaya gelindiğinde, fikrimiz halen çok iyidir, şimdi artık suçlunun kim ve/veya ne olduğunu bulmamız, yukarıdaki nokta nokta alanları doldurmamız gerekir.
Kimi zaman iş modelimiz için piyasa henüz hazır değildir, kimi zaman ekip yeterince iyi değildir, kimi zaman da yatırımcı yeterince reklam bütçesi verememiştir.
Son aşamamızda nokta nokta alanlar bir veya bir kaç neden ile doldurulur.
Kısaca Start Up girdabı olarak adlandırdığım yapıyı aktarmaya çalıştım, yedinci aşamadan sonra beklediği dönüşüm oranlarını elde eden, ve büyüme evresine giren startup'lar yok mudur? Tabi ki vardır.
Fakat Start Up ekosisteminden nemalanan insan adedi düşünüldüğünde başarı hikayelerinin başarısızlık hikayelerinden çok daha fazla ortalıkta dolaşacağını unutmayınız, ve girdabın içerisine düşmeyecek şekilde iş modelinizi bir kaç farklı senaryo ile kurgulamayı ihmal etmeyiniz.
